اصفهان نصف جهان است و آثار تاریخی و باستانی زیادی را در خود جای داده است. این شهر در طول سال میزبان گردشگران از سراسر ایران و کشورهای خارجی است. ایرانیها هنگام برنامهریزی برای سفر، همواره بازدید از اصفهان را در اولویت لیست خود قرار میدهند. با ما همراه باشید تا با آثار تاریخی و مکانهای این شهر بیشتر آشنا شوید.
بیشتر ما مشهورترین آثار تاریخی و جاذبههای گردشگری اصفهان را میشناسیم. اغلب مردم در این مکانها خاطرههای به یاد ماندنی را از سفرشان ساختهاند. در این مقاله به معرفی تمامی جاذبههای گردشگری نصف جهان میپردازیم:
میدان نقش جهان
میدان نقش جهان یکی از بزرگترین و زیباترین میدانهای جهان است. این میدان با ۵۰۷ متر طول و ۱۵۸ متر عرض، چهار اثر تاریخی اصفهان (مسجد شیخ لطفالله، مسجد امام، سر درب بازار قیصریه و کاخ عالی قاپو) را در خود جای داده است. دورتادور میدان نقش جهان ۲۰۰ حجرهی ۲ طبقه دارد و گردشگران هم برای بازدید از این میدان میآیند و هم برای خرید. زمانی که صفویان اصفهان را به عنوان پایتخت انتخاب کردند، میدان نقش جهان احداث شد. در این هنگام مسجد امام، مسجد شیخ لطفآلله و سردر بازار قیصریه نیز ساخته شد.
در آن دوران در میدان نقش جهان مسابقات و بازیهایی مانند چوگان و قاپوقاندازی برگزار میشد. سان و رژهی سربازان و سپاهیان هم در این میدان انجام میشد. در دوران قاجار قسمتهایی از این میدان در اثر بیتوجهی تخریب شد اما در دوران پهلوی و پس از پیروزی انقلاب اسلامی کار مرمت روی قسمتهای تخریبشده انجام میگیرد. میدان نقش جهان در ۸ بهمن ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
عمارت عالی قاپو
کاخ عالی قاپو در میدان نقش جهان و روبهروی مسجد شیخ لطفالله قرار دارد. این کاخ را میتوان شاهکاری از معماری صفوی نامید. پس از انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان، شاه بزرگان و شخصیتهای مهم را در این کاخ به حضور میپذیرفت. کاخ عالی قاپو در ۶ طبقه ساخته شده است و هر یک از طبقات تزئینات خاص خود را دارد. «عالی قاپو» به معنی «سردر بلند» یا «درگاه بلند» است و این کاخ را میتوان مدخل قصرهایی نامید که در عصر صفویه در محدودهی میدان نقش جهان ساخته شده بود.
در طبقهی ششم این کاخ تالاری قرار دارد که به آن اتاق صوت میگویند. این تالار به گونهای ساخته شده است که مانند استودیوی ضبط، طنینهای اضافی را از صدا میگیرد و اصوات را به شکل صاف به تمام قسمتهای تالار میرساند. همه جای این تالار گچبریهای زیبا به شکل جام و صراحی است.
مسجد شیخ لطف الله
مسجد شیخ لطفالله یکی دیگر از یادگاریهای صفویان در اصفهان و میدان نقش جهان است. ساخت این مسجد که به منظور بزرگداشت مقام شیخ لطفالله عاملی بنا شد، حدود ۱۸ سال (از سال ۱۰۱۱ تا ۱۰۲۸ هجری قمری) طول کشید. این مسجد در ضلع شرقی میدان نقش جهان و روبهروی عمارت عالی قاپو و مجاورت مسجد امام قرار دارد. گنبد مسجد شیخ لطفالله هم از بیرون و هم از درون کاشیکاری شده و روی چندین تاق کنگرهدار مرتفع ساخته شده است. این تاقها به قدری بلند هستند که از میدان نقش جهان نیز دیده میشوند. کاشیکاریهای گنبد این مسجد از استادانهترین و زیباترین کاشیکاریهای معماری ایرانی است. محراب مسجد نیز یکی دیگر از زیباییهای منحصربهفرد و تحسینبرانگیز مسجد شیخ لطفالله است. در این مسجد به گونهای ساخته شده است که چرخش ۴۵ درجهای دارد که معماران سنتی ایرانی در اصطلاح به آن «پاشنه» میگویند.
مسجد امام
مسجد امام اصفهان مسجد شاه یا مسجد جامع عباسی هم نامیده میشود و در دوران صفوی و در قسمت جنوبی میدان امام ساخته شد. مسجد امام را میتوان شاهکاری از معماری، کاشیکاری و نجاری قرن ۱۱ هجری نامید. چند کتیبه در سردر اصلی آن به چشم میخورد. در دو زاویهی صحن مسجد نیز دو مدرسهی سلیمانی و ناصری جلب توجه میکند. هردو مدرسه متعلق به دوران صفوی است و چون در دوران ناصرالدین شاه قاجار، یکی از آنها مرمت و بازسازی شد، آن را مدرسهی ناصری نامیدند. در این مسجد چندین فرمان شاه عباس روی لوحهای سنگی نصب شده است. در مرکز گنبد بزرگ جنوبی به گونهای است که انعکاس صوت صورت میگیرد. مسجد امام در ۱۵ دی ماه ۱۳۱۰ با شمارهی ۱۰۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
سردر بازار قیصریه
سردر بازار قیصریه در قسمت شمالی میدان نقش جهان و روبهروی مسجد امام قرار گرفته است. این هم یکی دیگر از زیباییهای بهجا مانده از عهد صفوی است. قبلا سردر قیصریه ۳ طبقه داشت اما امروزه طبقهی سوم که نقارهخانه بود و در آن اوقات روز اعلام میشد، تخریب شده است. سردر قیصریه شما را به سمت بازار بزرگ اصفهان هدایت میکند. این بنا از روی نمونهی بنایی دیگر در شهر قیصریه ساخته شده است و به همین دلیل این نام را برایش انتخاب کردهاند. در سردر قیصریه چند تابلوی نقاشی نیز وجود دارد که شکارگاه سلطنتی و اروپاییهای دربار اصفهان را به تصویر کشیدهاند. در مجموع عمارت قیصریه شامل سردر، عمارت نقارهخانه، ضرابخانه و کاروانسرای شاهی است و گردشگران را به خود علاقهمند میکند. این اثر در ۱۵ دی ماه ۱۳۱۰ به شمارهی ۱۰۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
عمارت هشت بهشت
عمارت هشت بهشت را هم صفویان برای اهالی اصفهان به ارمغان آوردهاند. این عمارت در اواخر حکومت این سلسله، محل سکونت حاکمان بوده است. عمارت شهت بهشت در باغ بزرگ و بسیار زیبای نقش جهان قرار دارد که بنای اولیهی آن را شاه اسماعیل اول نهاد. این عمارت هشت ضعی است در دو طبقه ساخته شده و چهار نما دارد و هیچ یک از نماها مانند دیگری نیست. به نظر میرسد نمای شمالی نمای اصلی عمارت باشد اما استخری که در ضلع شرقی قرار دارد، نشان میدهد که نمای اصلی در این سمت قرار دارد. در وسط تالار عمارت، حوض هشت ضلعی به جنس مرمر قرار دارد که به آن حوض مروارید میگویند. در و پنجرههای آن نیز خاتمکاری است و زیبایی عمارت را دوچندان کرده است. عمارت هشت بهشت در تاریخ ۲۲ آذر ماه ۱۳۱۳ به شمارهی ۲۲۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.